Jeśli zdecydowałeś się na pracę w Polsce, koniecznie musisz się dowiedzieć, jakie prawa ci przysługują w sytuacji, kiedy zachorujesz lub chcesz wziąć urlop. Istotne mogą być również informacje na temat przyszłej emerytury. Warto jednak wyraźnie podkreślić, że jedynie legalne zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę daje ci pełną paletę praw i przywilejów pracowniczych. Umowy zlecenie i umowy o dzieło nie pozwalają na korzystanie ze wspomnianych udogodnień. Zaś praca na czarno zupełnie wyklucza jakąkolwiek pomoc dla pracownika choćby w przypadku choroby. Między innymi dlatego negocjowanie umowy o pracę z przyszłym pracodawcą jest bardzo kluczowe – podejmując się takiej formy zatrudnienia w najlepszy sposób możesz zabezpieczyć swoje interesy.
Urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy w Polsce przysługuje jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Jego długość zaś zależy od stażu pracy. Jeśli pracownik pracował mniej niż 10 lat, przysługuje mu 20 dni urlopowych w roku, jeśli zaś wysługa lat wynosi więcej niż 10 lat, wówczas urlop wypoczynkowy wzrasta do 26 dni w roku.
Do stażu pracy wlicza się cały czas wcześniejszego zatrudnienia bez względu na to, czy między kolejnymi okresami pracy były przerwy, czy też stosunek pracy był nieprzerwany. Okazuje się jednak, że w przypadku cudzoziemców, w tym i Ukraińców, polscy pracodawcy nie mają obowiązku uwzględniania stażu pracy, który został odbyty poza Polską. Od dobrej woli pracodawcy zależy, czy pracę w innym kraju wliczy w staż pracy potrzebny do obliczenia urlopu w Polsce.
Co więcej, w staż pracy wlicza się również czas edukacji. O ile przepisy w przypadku polskich obywateli bardzo jasno określają, ile lat stażu pracy dolicza się za poszczególne rodzaje szkół. Obywatele Ukrainy mogą oczekiwać wliczenia w staż pracy swojej edukacji na podstawie międzynarodowej umowy dotyczącej uznawalności wykształcenia zdobytego na ukraińskich uczelniach. Wówczas pracownik ma obowiązek przedstawić dokumenty potwierdzające jego wykształcenie, poddając je wcześniej procedurze uznania, która jest wykonywana w Biurze Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej, zaś dyplomy uczelni wyższych muszą zostać nostryfikowane (proces ten można przeprowadzić na większości wydziałów polskich uczelni państwowych, na których prowadzony jest dany kierunek studiów). Urlop wypoczynkowy w Polsce jest świadczeniem płatnym. Oznacza to, że nawet w czasie urlopu pracownikowi przysługuje pełne wynagrodzenie.
Chorobowe
Innym świadczeniem, do którego ma prawo pracownik zatrudniony na umowę o pracę, jest zwolnienie lekarskie, czyli wolne z powodu złego stanu zdrowia. Co więcej, pracownik może wziąć również chorobowe ze względu na zły stan zdrowia członka rodziny, wówczas gdy konieczna jest opieka nad chorym. W takim przypadku obowiązkiem pracownika jest dostarczenie pracodawcy w ciągu 7 dni zwolnienia, czyli wypełnionego przez lekarza formularza ZUS ZLA, który jest potocznie nazywany L4. Niedostarczenie tego zaświadczenia w terminie może skutkować obniżeniem wysokości zasiłku chorobowego. Ważne jest jednak, że obowiązkiem pracownika jest niezwłoczne (pierwszego dnia nieobecności) zgłoszenie pracodawcy swojej niedyspozycji z powodu choroby. Obecnie w Polsce powoli wdrażany jest system elektronicznych zwolnień – dzięki temu informacja o Twojej chorobie sama trafi do pracodawcy i do ZUS-u, gdy tylko lekarz wypisze w swoim systemie odpowiedni formularz. Na razie jednak częściej wystawia się tradycyjne druki. Od 1 stycznia 2018 w Polsce funkcjonować będą już tylko elektroniczne zwolnienia lekarskie.
W Polsce w trakcie chorobowego pracownik ma prawo do uzyskiwania jedynie 80% ustalonej pensji. Za pierwsze 30 dni zwolnienia chorobowego płaci pracodawca. Jeśli jednak stan pracownika wymaga dalszego leczenia, obowiązek wypłaty zasiłku chorobowego przechodzi na ZUS. Maksymalny okres wypłacania tego zasiłku wynosi 182 dni. Jeśli po tym okresie pracownik nadal musi przebywać na zwolnieniu, wówczas może skorzystać ze świadczenia rehabilitacyjnego przez maksymalnie 12 miesięcy.
W przypadku umowy zlecenia istnieje możliwość dobrowolnego płacenia składki zdrowotnej, dzięki czemu nabywa się prawa do chorobowego. Jeśli posiadasz umowę zlecenie i chcesz skorzystać z takiej możliwości, musisz zgłosić taki wniosek pracodawcy. Wówczas on powinien zarejestrować cię w ZUS, po czym będziesz mógł korzystać ze świadczeń zdrowotnych.
Najlepsze rozwiązanie
Żadne z powyższych świadczeń nie przysługuje pracownikom zatrudnionym na umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Dlatego też najlepszym rozwiązaniem jest szukanie zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę – w ten sposób będziesz zabezpieczony w przypadku choroby i będziesz miał szansę na płatny wypoczynek.
Umowa o pracę daje ci najwięcej praw i przywilejów pracowniczych w porównaniu z innymi formami zatrudnienia, jakie pojawiają się w Polsce. Dlatego warto zawalczyć o podpisanie umowy o pracę. Dzięki temu możesz uniknąć wielu nieprzyjemnych sytuacji, jeśli zdarzy ci się jakiś wypadek w pracy czy też po prostu zachorujesz. Umowa o pracę leży po prostu w twoim interesie.
