Szwajcaria od lat plasuje się w ścisłej czołówce państw, w których notuje się najwyższy poziom życia oraz najwyższe zarobki mieszkańców. Chociaż ten piękny, podzielony na dwa kantony kraj nie należy do struktur Unii Europejskich, to jednak na mocy umów zawartych pomiędzy UE a Szwajcarią obywatele państw unijnych, w tym również Polacy, mogą nie tylko swobodnie podejmować pracę w Szwajcarii ale również korzystać z benefitów jakie oferuje tamtejszy rozbudowany system świadczeń społecznych. Jakie konkretnie świadczenia socjalne w Szwajcarii dostępne dla Polaków pracujących na terenie Szwajcarii? Czy benefity dedykowane są tylko osobom pracującym i mieszkającym w Szwajcarii na stałe, czy przysługują również pracownikom tymczasowym? Przyjrzyjmy się tej kwestii nieco bliżej!
Zasiłki i świadczenia socjalne w Szwajcarii dla Polaków
Świadczenia socjalne i zasiłki oferowane przez szwajcarskie państwo dzielą się na kilka głównych kategorii:
- Zasiłki rodzinne
- Świadczenia macierzyńskie
- Renta z tytułu niezdolności do pracy
- Zasiłek dla bezrobotnych
Zasiłki rodzinne w Szwajcarii dla Polaków
Zasiłki rodzinne to bez wątpienia najbardziej rozbudowany sektor świadczeń socjalnych w Szwajcarii. Podstawowym wariantem zasiłku rodzinnego jest dodatek na dziecko. Przysługuje on każdej osobie mającej dzieci a także posiadającej pracę oraz pozwolenie na pobyt w Szwajcarii. Podstawowym warunkiem jest jednak wysokość wynagrodzenia pobieranego przez pracownika.
Nie może ono być niższe, niż 580 franków szwajcarskich miesięcznie lub 6,960 franków rocznie. W takim wypadku pracownik zostanie objęty świadczeniami z tytułu bezrobocia, co stanowi specyficzną zasadę szwajcarskiego prawa.
Poszczególne kantony warunkują wysokość świadczeń (ogólnie można powiedzieć, że na terenach górskich ten rodzaj świadczeń jest nieco wyższy, niż na ternach nizinnych). Co ważne, świadczenie na dziecko przysługuje osobie pracującej w Szwajcarii również wtedy, gdy jej dzieci mieszkają w innym kraju (na przykład w Polsce). W takim przypadku szwajcarskie prawo koryguje wysokość świadczenia na dziecko.
Nieco inaczej wygląda kwestia zasiłków rodzinnych dla osób zatrudnionych w sektorze rolniczym. Ta grupa osób oprócz zwykłych świadczeń na dziecko może liczyć również na dodatek za prowadzenie gospodarstwa domowego. W tym wypadku warunkiem otrzymania tego dodatku jest jednak zamieszkiwanie osoby uprawnionej do zasiłku wraz z dziećmi i współmałżonkiem na terenie Szwajcarii.
Ważne: szwajcarskie prawo pozwala na wypłatę zasiłków rodzinnych nawet do 5 lat wstecz. Oznacza to, że o osoby, które mieszkają od jakiegoś czasu w Szwajcarii, lecz do tej pory nie korzystały z przysługujących im uprawnień mogą starać się o wypłatę „zaległego” świadczenia.
500+ a zasiłek rodzinny w Szwajcarii
Aby móc starać się o wypłatę świadczenia rodzinnego w Szwajcarii trzeba też okazać odpowiedniemu urzędowi dokument zaświadczający, że nie pobieramy obecnie podobnego świadczenia w Polsce.
Więcej o zasiłkach rodzinnych w Niemczech, Belgii i Holandii przeczytacie tutaj.
Szwajcarska ustawa Familienzulagengesetz reguluje system świadczeń rodzinnych w Szwajcarii. Przewiduje ona dwa różne rodzaje zasiłków rodzinnych:
- Kinderzulage – Zasiłek wypłacany od momentu narodzin dziecka do momentu ukończenia przez 16 roku życia. W przypadku uzasadnionych przyczyn, czas trwania tego zasiłku może zostać wydłużony do momentu ukończenia przez nasze dziecko 20 lat.
- Ausbildungszulage – Zasiłek przysługujący dzieciom uczącym się, od 16 roku życia do momentu ukończenia przez nie 25 lat. Nawet gdy dziecko ze względów edukacyjnych opuściło obszar Unii Europejskiej i/lub Europejskiej Strefy Wolnego Handlu. Oznacza to więc możliwość pobierania tego zasiłku na przykład, gdy dziecko wyjechało na studia do Stanów Zjednoczonych, Kanady itd.
Świadczenia socjalne w Szwajcarii – Wysokość stawek z tytułu świadczeń rodzinnych:
- Co najmniej 200 franków na dziecko do 16 roku życia
- Co najmniej 250 franków na dziecko uczące się od 16 do 25 roku życia
Dodatki za narodzenie dziecka i świadczenia macierzyńskie w Szwajcarii
Większość kantonów w Szwajcarii oprócz opisanych zasiłków rodzinnych oferuje również świadczenia macierzyńskie, inaczej „dodatek za narodziny dziecka”. Dodatek za narodziny dziecka może mieć charakter jednorazowy lub też być wypłacany przez kilka miesięcy. Jego wysokość regulują przepisy danego kantonu.
Świadczenie macierzyńskie w Szwajcarii polega na 14 tygodniowym, płatnym w 80% urlopie macierzyńskim. (80% zarobków, o ile nie przekraczają one górnej granicy zakreślonej przez przepisy). Do tego rodzaju świadczenia uprawnione są jednak tylko te kobiety, które w momencie narodziny dziecka posiadały zatrudnienie na terenie Szwajcarii.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
W Szwajcarii renta przysługuje osobom, które pracując na terenie Szwajcarii zachorowały lub też doznały wypadku skutkującego utratą zdolności do pracy. Wysokość świadczenia jest uzależniona od kantonu a także od sposobu, w jaki pracownik utracił zdolność do wykonywania pracy. W przypadku utraty zdolności do pracy będącej skutkiem choroby, świadczenie jest wypłacane z funduszu świadczeń emerytalnych oraz indywidualnego funduszu emerytalnego.(Odpowiednio: BV, 2 oraz filar 3. filar)
W przypadku utraty zdolności do pracy w wyniku wypadku, pracownikowi przysługuje zasiłek wypłacany z funduszu świadczeń na wypadek inwalidztwa (IV, 1. filar). Osobom kwalifikowanym przez szwajcarskie prawo jako inwalidzi lub też jako jednostki zagrożone inwalidztwem przysługuje także specjalne świadczenie integracyjne.
Zasiłek dla osób bezrobotnych w Szwajcarii
Zasiłek dla osób bezrobotnych przysługuje wszystkim osobom mieszkającym na terenie Szwajcarii, które w przeciągu ostatnich dwóch lat przepracowały co najmniej 12 miesięcy. Czas trwania zasiłku to minimum 200 dni, jednak może być on większy w zależności od stażu pracy. Dla osób posiadających dzieci zasiłek dla bezrobotnych jest o 10% wyższy. W przypadku osób bezdzietnych wynosi on 70% ostatniego wynagrodzenia lub 70% średniego wynagrodzenia z ostatnich 6 bądź 12 miesięcy. W zależności od tego, który wariant jest bardziej korzystny dla pracownika.
Co ważne, szwajcarskie przepisy przyznają prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych również w takich sytuacjach, jak
- Skrócenia przewidzianego w umowie czasu pracy
- Brak pracy z powodu złych warunków atmosferycznych
- Niewypłacalność pracodawcy
Świadczenia dla osób pracujących w Szwajcarii krótkoterminowo (do 90 dni)
Jak widać z powyższych informacji, do pobierania świadczeń socjalnych ze szwajcarskiego budżetu są uprawnione właściwie wyłącznie osoby, które mieszkają i pracują w tym kraju już od jakiegoś czasu. Wyjątkiem jest jedynie wypłata odszkodowania z tytułu niezdolności do pracy nabytej w skutek wypadku. Jeśli pracownik pracuje co najmniej 8 godzin w tygodniu, to do pracodawcy należy objęcie go ubezpieczeniem. W przeciwnym wypadku to pracownik jest zobowiązany do samodzielnego wykupienia polisy ubezpieczeniowej.
