Lato bez wątpienia jest najpopularniejszym okresem urlopowym. Aczkolwiek nie zawsze jesteśmy świadomi praw pracowniczych w stosunku do zasłużonego odpoczynku. Urlop wypoczynkowy – od kiedy oraz ile dni urlopu Ci przysługuje? Odpowiedzi znajdziecie w naszym najnowszym artykule.
Na wstępie warto podkreślić iż niniejsza informacja w sprawie urlopu wypoczynkowego dotyczy jedynie pracowników zatrudnionych na umowie o pracy. W przypadku pozostałych umów, płatny urlop nie obowiązuje. Ale zawsze można korzystać z bezpłatnego urlopu.
Jeżeli natomiast dochodzi do sytuacji, w której pracownik wykorzystał wszystkie dni płatnego urlopu, również można skorzystać z bezpłatnego. Ale! W tym przypadku należy pamiętać, iż w trakcie trwania bezpłatnego urlopu pracownik nie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym/społecznym, a stosunek pracy zostaje zawieszony (dlatego ten okres nie wlicza się do stażu pracy).
Jeżeli urlop bezpłatny trwa dłużej niż 3 m-ce, pracodawca ma prawo żądać od pracownika złożenia odpowiedniego zaświadczenia gdzie zostaną wymienione powody trwającego urlopu. Jeżeli pracodawca uzna, że wskazane powody nie są wystarczająco poważne, ma prawo zwolnić pracownika.
Urlop wypoczynkowy – od kiedy obowiązuje
Jak już wspomniano na początku, mówimy o płatnym urlopie wypoczynkowym. Prawo do urlopu następuje wraz z rozpoczęciem nowego roku kalendarzowego. Jeżeli pracownik podjął pierwszą pracę w roku kalendarzowym, uzyskuje on prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca w wymiarze 1/12 od pełnego urlopu (ok. 2 dni). A już od nowego roku tej osobie przysługuje pełny urlop.
Jeżeli w tym samym roku kalendarzowym dochodzi do zmiany pracy, pracownik nie może tzw. zaległego urlopu wykorzystać u nowego pracodawcy. Prawo do urlopu przysługuje w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia. Najczęściej w przypadku zmiany pracy dochodzi do wypłaty pieniężnej za zaległy urlop. Więcej o tym w kolejnej części artykułu.
Ile dni urlopu Ci przysługuje?
W przypadku zatrudnienia na pełen etat, wymiar urlopu wypoczynkowego jest uzależniony od stażu pracy:
- 20 dni urlopowych – staż pracy mniejszy niż 10 lat
- 26 dni urlopowych – staż pracy conajmniej 10 lat
Jeżeli natomiast osoba jest zatrudniona na część etatu, liczba dni urlopowych jest wyliczana proporcjonalnie do etatu:
- ½ etatu – 10 lub 13 dni
- ¾ etatu – 15 lub 20 dni
Pamiętaj, że przysługują Ci także 4 dni w roku tzw. urlopu na żądanie (które już są wliczone w 20 bądź 26 dni urlopowych). W świetle prawa, urlop ten nie jest osobno wyodrębniony, a to dlatego że jest rozumiany jako urlop wypoczynkowy. Jedyną różnicą jest sposób poinformowania o tym urlopie. W przypadku urlopu na żądanie, pracownik ma prawo poinformować o tym pracodawcę najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Zaś pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu na żądanie.
W przypadku urlopu na żądanie, pracownik otrzymuje 100% wynagrodzenia.
Co wlicza się do stażu pracy?
Warto pamiętać, i w razie potrzeby przypominać o tym pracodawcy, że okres edukacji również wlicza się do stażu pracy. Liczba doliczanych lat jest uzależniona od ukończonego wykształcenia pracownika. Pamiętaj, że okresy nauki nie sumują się, wybiera się ten korzystniejszy okres, czyli z większą liczbą lat.
| Wykształcenie | Ile dolicza się lat? |
| Szkoła zasadnicza lub równorzędna | nie więcej niż 3 lata |
| Średnia szkoła zawodowa | nie więcej niż 5 lat |
| Średnia szkoła ogólnokształcąca | 4 lata |
| Szkoła policealna | 6 lat |
| Szkoła wyższa | 8 lat |
Ważne! W przypadku podjęcia nowej pracy należy niezwłocznie przedstawić przełożonemu świadectwa pracy (jeżeli takie są) oraz dyplomy/świadectwa ukończenia wyżej wspomnianych szkół. Jeżeli pracodawca nie zostanie poinformowany o tym fakcie, staż oraz idące za tym dodatkowe dni urlopowe nie zostaną naliczone.
Praca na wakacje za granicą – Jak szukać? Na co zwracać uwagę?
Na dodatkowe dni urlopowe mogą liczyć:
- Osoby niepełnosprawne – 10 dni w roku
- Pracownicy socjalni – 10 dni raz na 2 lata (staż pracy min. 5 lat)
- Sędziowie, prokuratorzy – 6 dni w roku (staż – 10 lat), 12 dni (staż – 15 lat)
- Inwalidzi wojenni, kombatanci – 10 dni w roku
- Nauczyciele – okres ferii oraz wakacji
Wniosek o urlop wypoczynkowy – kiedy zgłaszać?
Na ogół nie istnieje jedna zasada co do planowania urlopu wypoczynkowego, pracodawca indywidualnie ustala reguły. Najczęściej zaleca się nieco wcześniej poinformować pracodawcę o planowanych wakacjach. W przypadku większych przedsiębiorstw, gdzie zatrudnia się dużą liczbę pracowników, tworzy się harmonogram urlopowy. Niekiedy wymaga się od pracowników planowania urlopów z nawet rocznym wyprzedzeniem.
W wyjątkowych sytuacjach pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu, ale przy tym zobowiązany jest pokryć wszelkie koszty związane z powrotem pracownika do pracy (np. koszt powrotu z zagranicy czy z innego miasta). Oprócz tego, pracownik dostaje 100% wynagrodzenia w czasie urlopu wypoczynkowego.
Urlop wypoczynkowy należy wykorzystać do 30 września następnego roku.
Urlop zaległy – zasady wykorzystania
Jeżeli nie wykorzystasz urlopu do 30 września, urlop wypoczynkowy automatycznie zostaje uznany za urlop zaległy. Pracodawca ma prawo jednostronnej decyzji co do wykorzystania urlopu zaległego. Za niewykorzystanie dni urlopowych przez pracownika, pracodawcy grozi kara pieniężna (od 1000 do 30 000 zł).
Czy pracodawca może zmusić do urlopu?
W okresie obowiązującego stanu epidemiologicznego, pracodawca ma prawo udzielić pracownikowi urlop w okresie do 30 dni, bez zgody pracownika i z pominięciem planów urlopowych oraz urlopów zaległych. Pracownik w tym samym czasie jest zobowiązany taki urlop wykorzystać.
W sytuacji, gdy pracownik decyduje się na rozwiązanie stosunku pracy, ale ma niewykorzystany urlop, istnieje 2 możliwości:
- wykorzystać urlop w trakcie okresu wypowiedzenia
- dostać ekwiwalent pieniężny za urlop
Jak wyliczyć ekwiwalent za urlop?
Przede wszystkim należy obliczyć wskaźnik dla ekwiwalentu, który zmienia się każdego roku i zależy od liczby dni pracujących. Co ważne! Nawet jeżeli pracownik posiada urlop zaległy z zeszłego roku, ekwiwalent oblicza się zgodnie z datą rozwiązania umowy o pracę.
W 2021 roku ekwiwalent wynosi:
365 dni – (52 niedziele + 52 soboty + 9 dni świątecznych) = 252 dni roboczych.
252/12 miesięcy = 21 – tyle wynosi współczynnik ekwiwalentu na 2021 rok.
Na kwotę ekwiwalentu składa się:
- wynagrodzenie stałe
- prowizje/premie za okres dłuższe niż 1 miesiąc
Przykładowo, jeżeli osoba dostaje minimalne wynagrodzenie 2800 zł brutto i zostało jej 5 dni niewykorzystanego urlopu, kwota ekwiwalentu wynosi – 666,80 zł brutto.
Jak to obliczyć?
- Miesięczne wynagrodzenie podzielić na współczynnik ekwiwalentu w 2021 roku (2800zł/21 = 133,33 zł)
- Następnie podzielić tą kwotę przed dobową normę pracy, czyli najczęściej to 8h (133,33 zł/8h = 16,67zł)
- Kwotę za jedną godzinę pracy należy pomnożyć na liczbę godzin niewykorzystanego urlopu (w naszym przypadku 5 dni x 8h = 40)(16,67 zł*40h = 666,80zł)
Jeżeli pracownik dostaje premie stałe, należy tą kwotę dodać do wynagrodzenia podstawowego i obliczyć w identyczny sposób. Otrzymana kwota ekwiwalentu jest podstawą do naliczenia składek ubezpieczeniowych oraz zaliczki na podatek dochodowy.
Szukasz pracy?
