Codziennie spędzamy w pracy około ośmiu godzin. Jeśli doliczymy do tego czas dojazdu do miejsca zatrudnienia, okaże się, że większość dnia przypada na pełnienie obowiązków służbowych. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że akurat w czasie pracy przytrafi nam się nieprzewidywalna sytuacja – np. wypadek. Jakie są obowiązki pracodawcy, gdy dojdzie do wypadku w pracy? Odpowiedź znajdziesz w poniższym artykule.
Mimo wciąż trwającej pandemii, większość przedsiębiorstw wróciła do normalnego trybu funkcjonowania. Oznacza to większe ryzyko występowania wypadków w pracy. Na początku warto wyjaśnić czym w świetle prawa mianuje się wypadek w pracy.
Wypadek w pracy – nagłe zdarzenie w czasie pracy spowodowane zewnętrznymi czynnikami, które doprowadziły do urazu lub śmierci pracownika. Odpowiedzialność leży po stronie pracodawcy jedynie w przypadku, gdy doszło do wypadku w czasie wykonywania:
- obowiązków służbowych, bądź poleceń przełożonych
- czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia
- obowiązków służbowych, będąc w drodze między siedzibą pracodawcy a faktycznym miejscem wykonywania pracy
Ważne! Przepisy nie mówią o tym, że do wypadku musi dojść wyłącznie w siedzibie pracodawcy. Przykładowo, pracując zdalnie albo będąc w delegacji, również pełnimy obowiązki służbowe i pracodawca jest w pełni odpowiedzialny za to, co może się wydarzyć w czasie pracy.
Niezależnie od faktycznego miejsca pracy, pamiętaj, że za wypadek będzie uznana czynność, która w większym lub mniejszym stopniu jest związana z wykonywaniem obowiązków służbowych (czyli np. poparzenie gorącym napojem nie jest wypadkiem przy pracy, ale już porażenie prądem wskutek podłączenia służbowego laptopa – jak najbardziej tak).
Zatrudniasz pracowników?
Jakie są rodzaje wypadków w pracy?
Jak już wspomnieliśmy, wypadek w pracy może zostać spowodowany wyłącznie zewnętrznymi czynnikami. Jeżeli przyczyną wypadku jest stan chorobowy albo wady anatomiczne pracownika – z reguły, nie jest to uznawane za wypadek w pracy – dlatego pracownik nie ma podstaw do ubiegania się o odszkodowanie. Niemniej jednak, wszystko zależy od sytuacji i każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie.
Wyodrębnia się 3 rodzaje wypadków w pracy:
- Śmiertelny wypadek w pracy (do zgonu może dojść maksymalnie 6 miesięcy od dnia wypadku)
- Wypadek w pracy, który spowodował ciężkie urazy ciała (np. utrata wzroku, słuchu, mowy, choroba nieuleczalna bądź psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy).
- Wypadek zbiorowy, czyli w którym ucierpiały co najmniej 2 osoby.
Wypadek w drodze do pracy – o czym warto pamiętać?
Wypadek w drodze do pracy (lub w drodze powrotnej) nie jest uwzględniony w przepisach prawa Pracy. Jednak zapis ten znajduje się w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdarzenie, które jest spowodowane zewnętrznymi czynnikami i do którego doszło w czasie dojazdu do lub z pracy zostaje uznane za wypadek w pracy.
O czym warto pamiętać?
Przede wszystkim, mówimy o najkrótszej oraz najszybciej trasie z lub do pracy. Oprócz tego, droga nie może zostać przerwana, chyba że jest “życiowo uzasadniona” (przesiadka, odbiór dziecka ze szkoły, itp.). W takich okolicznościach wypadek zostanie uznany za wypadek w drodze do pracy, za który pracodawca powinien wypłacić odszkodowanie.
Za drogę do lub z pracy uznaje się przejazd:
- bezpośrednio z domu do pracy i odwrotnie
- z innego miejsca zatrudnienia
- do miejsca spożywania posiłków
- do punktu odbywania nauki/studiów
Pracownik powinien niezwłocznie poinformować pracodawcę o zaistniałej sytuacji. W zależności od stopnia obrażeń pracownika, ustala się kwotę odszkodowania. Najczęściej mówimy o refundacji zwolnienia chorobowego, zasiłkach na rehabilitacje czy rencie inwalidzkiej. Więcej o wypłatach spowodowanych wypadkiem w pracy w dalszej części artykułu.
Upał w pracy w Polsce – Co pracodawca musi zapewnić w miejscu pracy?
Wypadek w pracy – obowiązki pracodawcy
Zanim dojdzie do ocen skutków wypadku pracy albo w ogóle uznania czy zaistniała sytuacja może mianować się wypadkiem w pracy, należy dopełnić formalności w podanej niżej kolejności (są to zalecenia PIP):
- Udzielenie pomocy poszkodowanym
- Zabezpieczenie miejsca wypadku
- Powołanie zespołu powypadkowego (najczęściej jest to pracownik służby bezpieczeństwa oraz społeczny inspektor pracy)
- Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku
- Sporządzenie protokołu powypadkowego, który zostanie przedstawiony pracownikowi bądź jego rodzinie, jeżeli doszło do wypadku śmiertelnego. Pracownik w razie potrzeby ma prawo odwołać się od decyzji zespołu powypadkowego. Termin sporządzenia protokołu to 14 dni od dnia wypadku. Pracodawca ma 5 dni na zatwierdzenie protokołu.
- Doręczenie protokołu inspektorowi pracy
- Zarejestrowanie wypadku (pracodawca ma obowiązek prowadzenia podobnego rejestru)
- Sporządzenie statystycznej karty wypadku GUS
- Określenie środków zapobiegawczych przed następnymi wypadkami
- Określenie rodzaju oraz wypłata odszkodowania
Obowiązki pracownika podczas wypadku w pracy
Bezpośrednio po wypadku należy niezwłocznie poinformować pracodawcę. Miejsce wypadku należy dobrze zabezpieczyć, aby można było bez problemu wyjaśnić, jak doszło do danej sytuacji.
Oprócz tego, poszkodowany pracownik (bądź jego rodzina) ma obowiązek sporządzenia Karty Wypadku, w której zaznacza się:
- dane osobowe poszkodowanego
- adres przedsiębiorstwa
- okoliczności wypadku
- dane osobowe świadków wypadków (jeżeli takowe są)
- załączniki wyjaśniające jak doszło do wypadku
Jeżeli poszkodowany ma zastrzeżenia/uwagi do protokołu powypadkowego, o którym wspomniano wcześniej, warto je uwzględnić w karcie wypadku.
Karta Wypadku zostaje sporządzona w 3 egzemplarzach (dla poszkodowanego, zespołu powypadkowego oraz dla pracodawcy). Termin sporządzenia karty – 14 dni od dnia wypadku.
Odszkodowania finansowe w wyniku wypadku w pracy
Po sporządzeniu i zatwierdzeniu protokołu powypadkowego ustala się rodzaj oraz wysokość świadczenia, które przysługuje pracownikowi. Jeżeli mówimy o urazach średniego bądź ciężkiego stopnia to pierwszym krokiem zawsze będzie refundacja kosztów leczenia oraz rehabilitacji (czyli zasiłek chorobowy).
W dalszym postępowaniu osoba może żądać wypłaty jednorazowego odszkodowania z ZUS (np. niezdolność do pracy jako skutek wypadku). Jeżeli doszło do śmiertelnego wypadku, rodzina zmarłego od razu może wnioskować o tego rodzaju wypłatę. Oprócz tego, pracownik może żądać wypłaty odszkodowania bezpośrednio od pracodawcy.
Jakie jeszcze świadczenia przysługują poszkodowanemu?
| Świadczenie | Krótki opis |
| Zasiłek chorobowy | przysługuje w przypadku średnich lub większych urazów |
| Świadczenie rehabilitacyjne | kolejny etap po zasiłku chorobowym, przysługuje w przypadku kiedy osoba po leczeniu nadal nie jest zdolna do pracy |
| Zasiłek wyrównawczy | przysługuje w przypadku, gdy wynagrodzenie pracownika uległo spadku wskutek wypadku |
| Renta z tytułu niezdolności do pracy | jeżeli po rehabilitacji osoba zostaje uznana za niezdolną do wykonywania zawodu |
| Renta szkoleniowa | wsparcie finansowe dla otrzymania dodatkowych kwalifikacji |
| Renta rodzinna | przysługuje członkom rodziny zmarłego w wypadku w pracy |
| Dodatek do renty rodzinnej | przysługuje sierotom zupełnym |
| Dodatek pielęgnacyjny | pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii, zakup sprzętu ortopedycznego |
| Odszkodowanie od pracodawcy | np. koszt za leczenie/rehabilitację – kwota jest ustalana indywidualnie |
| Jednorazowe odszkodowanie z ZUS | przysługuje osobie, która doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu |
Ważne! Za większość świadczeń płaci ZUS, natomiast pracodawca całkowicie pokrywa koszty renty oraz odszkodowań (kwoty są ustalane indywidualnie).
Jednorazowe odszkodowanie z ZUS
Jeżeli wskutek wypadku w pracy pozostają tzw. urazy stałe (choroby nieuleczalne/ wymagające stałej opieki zdrowotnej), istnieje możliwość zgłoszenia się o wypłatę odszkodowania z ZUS.
Kwoty wypłat są uzależnione od rodzaju wypadku oraz stopnia uszczerbku na zdrowiu. Na wysokość kwoty składa się poziom wynagrodzenia (20% wynagrodzenia jest częścią odszkodowania).
Co roku, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłasza wysokość odszkodowań, które będą obowiązywać w ciągu następnego roku. Od 1 kwietnia 2021 do 31 marca 2022 roku wysokość świadczenia wynosi:
- 1033 zł – za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
- 18 086 zł – z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy
- 46 507 zł – świadczenie dla rodziny osoby zmarłej (oprócz małżonka i dziecka)
- 93 014 zł – świadczenie dla małżonka lub dziecka zmarłego wskutek wypadku w pracy (+18 086 zł na każde kolejne dziecko)
Pamiętaj! Niezależnie od rodzaju świadczenia, decyzja o jego przyznaniu leży po stronie państwa czy pracodawcy. Trzeba być przygotowanym na to, że wniosek może zostać odrzucony/oddalony, jednak zawsze można odwołać się od decyzji.
W przypadku pracodawców polecamy bezpośrednio po wypadku w pracy być w ścisłym kontakcie z poszkodowanym i porozumieć się w sprawie ewentualnych wypłat. Pracownikom również polecamy komunikować się z pracodawcą, ponieważ na pierwszych etapach ustalenia, czy w ogóle doszło do wypadku w pracy, ostateczna decyzja leży po stronie pracodawcy.
