Chociaż rotacja pracowników jest zjawiskiem zupełnie naturalnym w każdym przedsiębiorstwie, zwolnienie pracownika wydaje się być jednym z najmniej przyjemnych obowiązków pracodawcy. Jakie obowiązki leżą po stronie pracodawcy bezpośrednio po podjęciu decyzji o zwolnieniu pracownika? Wszelkie niezbędne informacje znajdują się poniżej w artykule
W trakcie panującej pandemii Covid-19, wiele osób zostało zmuszonych do pożegnania się z obecnym stanowiskiem czy zawodem. Niestety dosyć często rozwiązanie stosunku pracy, zwłaszcza w Polsce, wiąże się z nieuczciwością pracodawcy.
Właśnie dlatego w niniejszym artykule krok po kroku opisujemy obowiązki pracodawcy w momencie podjęcia decyzji o zwolnieniu pracownika.

Niezależnie od możliwego powodu zwolnienia, polecamy pracodawcom zachować zimną krew i nie poddawać się emocjom. Były pracownik poniekąd bardziej od aktualnie zatrudnionego kreuje wizerunek przedsiębiorstwa. Najlepiej, żeby cały proces zwolnienia przebiegł zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Szukasz pracowników?
Rodzaje rozwiązań stosunku pracy
Przede wszystkim należy podkreślić, że wyszczególnione poniżej rodzaje zwolnień pracownika dotyczą zatrudnienia na umowę o pracę. W przypadku umowy zlecenia czy o dzieło stosunek pracy kończy się wraz z dniem zakończenia umowy. Nie obowiązują żadne wypłaty urlopowe, czy okres wypowiedzenia.
W świetle prawa pracy rozróżnia się kilka możliwych rodzajów rozwiązań stosunku pracy:
- na mocy porozumienia stron
- za wypowiedzeniem
- bez wypowiedzenia (najczęściej mianuje się zwolnieniem dyscyplinarnym)
- z upływem czasu
- z dniem ukończenia pracy (czyli np. przejście na emeryturę)
- zwolnienie grupowe
- upadłość/likwidacja firmy
Najczęściej dochodzi do zwolnienia za wypowiedzeniem. Pracodawca w tym przypadku musi pamiętać o stosownym okresie wypowiedzenia, który jest uzależniony od stażu pracy pracownika. Czyli:
Staż pracy | Okres wypowiedzenia |
2 tygodnie (praktyka/staż) | 3 dni |
od 2 tygodni do 1 m-ca | 14 dni |
3 m-ca | 14 dni |
6 m-cy | 14 dni |
6 m-cy – 1 rok | 30 dni |
3 lata | 3 m-ce |
Top 10 najlepszych krajów do życia – Gdzie warto wyemigrować?
Zwolnienie dyscyplinarne – podstawowe informacje
Zwolnienie dyscyplinarne należy nieco odgraniczyć od pozostałych rodzajów zwolnień. Przede wszystkim dlatego, że jest o wiele rzadziej spotykane – głównie ze względu na możliwe konsekwencje dla pracownika – chociażby zaznaczenie tego faktu w świadectwie pracy. A wynikiem tego jest zniechęcenie potencjalnych przyszłych pracodawców.
Kiedy można zastosować zwolnienie dyscyplinarne?
- Pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (np. odmowa w wykonywaniu obowiązków bez podania przyczyny albo pojawienie się w pracy w stanie nietrzeźwości)
- Pracownik popełnił przestępstwo (w przypadku wyroku uniewinniającego albo umorzenia śledztwa pracownik ma prawo zgłosić chęć powrotu do pracy. Należy o tym poinformować pracodawcę w ciągu 7 dni od dnia wydania wyroku).
- Pracownik utracił ze swojej winy uprawnienia niezbędne do wykonywania pracy (np. utrata prawa jazdy w wyniku zbyt szybkiej jazdy)
Ze względu na sytuację epidemiologiczną w kraju, pracodawcy wprowadzają nowe obowiązki (np. szczepienie się, noszenie maseczki czy zakaz podróżowania). Więcej o zaszczepieniu się przeciwko Covid-19 a zatrudnieniu w zakładzie pracy w naszym poprzednim artykule.
W momencie kiedy dochodzi do zwolnienia dyscyplinarnego, pracownik nie ma żadnego okresu wypowiedzenia, aczkolwiek przysługuje mu niewykorzystany urlop jeżeli takowy jeszcze posiada.
Pracodawca ma 30 dni na wręczenie zwolnienia dyscyplinarnego (liczy się od dnia kiedy doszło do wyżej wymienionej sytuacji). W przypadku zaniechania obowiązujących terminów, wydane zaświadczenie zostaje unieważnione, natomiast pracownik w ciągu 21 dni od dnia doręczenia stosownego zaświadczenia ma prawo odwołać się od decyzji pracodawcy. W tym przypadku, należy złożyć skargę do sądu pracy.
Ważne! Decyzja o zwolnieniu dyscyplinarnym powinna być oparta na faktach/dowodach (np. przyłapanie pracownika na gorącym uczynku). Również bezpośrednio przed podjęciem ostatecznej decyzji polecamy skonsultować się ze związkami zawodowymi.
Powody zwolnienia dyscyplinarnego zostają wyszczególnione w świadectwie pracy. Co więcej w ciągu 6 miesięcy od dnia zwolnienia dyscyplinarnego osoba nie może ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych.
Zwolnienie pracownika – jakie są obowiązki pracodawcy?
Niezależnie od rodzaju zwolnienia, podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest wydanie świadectwa pracy. Należy doręczyć je w ostatnim dniu pracy. Jeżeli nie jest to możliwe, należy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania umowy przesłać świadectwo pracy drogą pocztową.
Oprócz tego, należy pamiętać o okresie wypowiedzenia. Pracownik może porozumieć się z pracodawcą w trybie indywidualnym o skróceniu okresu wypowiedzenia albo w ogóle o rezygnacji. W tym przypadku prawo pracy pozwala na dopasowanie się do zaistniałej sytuacji. Co więcej, pracodawca ma prawo zwolnić pracownika z wykonywania obowiązków służbowych w okresie wypowiedzenia bez zgody pracownika.
Okres wypowiedzenia może być też częściowo lub całkiem zamieniony na niewykorzystane dni urlopowe. Obowiązek wykorzystania zaległego urlopu występuje jedynie w przypadku zwolnienia za wypowiedzeniem.
Pracownikowi przysługują dodatkowe dni na poszukiwanie pracy:
- 2 dni w przypadku gdy okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie, bądź 1 miesiąc
- 3 dni, gdy mówimy o 3-miesięcznym okresie wypowiedzenia
Ważne! Ekwiwalent pieniężny przysługuje wyłącznie za niewykorzystany urlop. Czyli np. jeżeli doszło do zwolnienia w styczniu 2021 roku, a urlop za 2020 został całkiem wykorzystany – świadczenia pieniężne nie przysługują.
Tak jak wspomniano wcześniej, pracodawcy preferują wysłać pracownika na urlop w czasie okresu wypowiedzenia, żeby nie wypłacać świadczeń.
O czym jeszcze warto pamiętać? M.in. o:
- opinii o pracowniku (nie jest obowiązkiem, wystawia się jedynie na prośbę pracownika)
- odprawie rentowej lub emerytalnej
- wypłacie odszkodowania (w przypadku likwidacji/upadłości firmy; gdy doszło do ciężkiego naruszenia wobec pracownika ze strony pracodawcy; zwolnienia grupowe)
Kiedy możemy mówić o zwolnieniu grupowym?
W świetle prawa zwolnieniem grupowym mianuje się zwolnienie:
- 10 pracowników, gdy w zakładzie zatrudniono mniej niż 100 osób
- 10% pracowników, w przypadku zatrudnienia od 100 do 300 osób
- 30 pracowników, gdy zatrudnia się co najmniej 300 osób
Zwolnienie bez winy pracownika
Pracodawca może też zdecydować o zwolnieniu pracownika w wyniku zbyt długiej nieobecności w pracy (najczęściej mówi się o chorobie trwającej) – wtedy określa się to zwolnieniem bez wypowiedzenia bez winy pracownika. Dochodzi do tego w momencie, kiedy pracownik:
- jest niezdolny do pracy w okresie dłuższym niż 3 m-ce (zatrudniony mniej niż 6 m-cy)
- pobiera zasiłek chorobowy dłużej niż 182 dni (272 w przypadku gruźlicy)
Ochrona pracownika przed zwolnieniem
Zanim dojdzie do decyzji o zwolnieniu pracownika, należy upewnić się, czy nie jest on chroniony przed zwolnieniem. Przede wszystkim nie możemy zwolnić pracownika który przebywa na urlopie macierzyńskim (rodzicielski, ojcowski, wychowawczy) oraz na zwolnieniu lekarskim (do momentu, o którym wspomniano wyżej).
Idąc dalej, nie można rozwiązać umowy za wypowiedzeniem, gdy pracownik przebywa na urlopie (np. wypoczynkowy, okolicznościowy czy bezpłatny), ale każdy inny rodzaj rozwiązania umowy nadal jest możliwy.
Ochrona pracownika a wiek emerytalny
Podobnie jak wyżej, rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem nie jest możliwe w przypadku, gdy pracownik jest bliski osiągnięciu wieku emerytalnego, czyli:
- kobieta w wieku min. 56 lat
- mężczyzna w wieku min. 61 lat
Przy tym, niezbędnym warunkiem jest nabycie prawa do wypłaty świadczeń emerytalnych po osiągnięciu wieku emerytalnego. W przeciwnym przypadku, ochrona pracownika nie obowiązuje.
Ważne! Ochrona pracownika przed zwolnieniem nie obowiązuje w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego. Jeżeli osoba w niewłaściwy sposób wykorzystuje urlop czy zwolnienie lekarskie (np. wyjazd na wczasy w trakcie zwolnienia lekarskiego), stanowi to podstawę do zwolnienia dyscyplinarnego. Również ochrona pracownika nie obowiązuje w przypadku:
- zwolnienia grupowego
- upadłości/likwidacji firmy
Zwolnienie pracownika – podsumowanie
Poniżej publikujemy krótkie podsumowanie obowiązków pracodawcy z podziałem na rodzaj zwolnienia.
Rodzaj zwolnienia | Obowiązki pracodawcy |
Za wypowiedzeniem | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop dod. dni na znalezienie pracy |
Za porozumieniem stron | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop |
Z upływem czasu | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop |
Z dniem ukończenia pracy | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop odprawa rentowa/emerytalna |
Dyscyplinarne | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop |
Bez wypowiedzenia bez winy pracownika | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop |
Grupowe | świadectwo pracy ekwiwalent za zaległy urlop odszkodowanie |
Likwidacja/upadłość | świadectwo pracy odszkodowanie |
Wypróbuj nowoczesne narzędzie do rekrutacji!